Traktat o cnotach

Teoria cnoty Tomasza z Akwinu, najpełniej rozwiniąta w jego Sumie teologicznej, ale w zarysie przedstawiona już we wcześnicjszym Komentarzu do Sentencji Piotra Lombarda, a w szczegółach dopracowana w późniejszych Questiones disputatae de virtutibus, jest bez wątpienia czymś wiącej niż tylko najdojrzalszą formą średniowiecznego arystotelizmu w etyce czy też teologii moralnej. Z etycznymi koncepcjami Arystotelesa spotykają się w niej i łączą często nic bez napięć swoiste idee filozofii chrześcijańskiej, wywodzące się zwłaszcza od świętego Augustyna, którego definicję cnoty (skompilowaną przez Piotra Lombarda) Akwinata przywołuje nie rzadziej niż formułę Arystotelesa. (...)<br/>Tak więc Tomasz rozróżnia trzy znaczenia cnoty : (1) cnotę jako wewnętrzny akt cnoty, (2) cnotę jako zewnętrzny akt cnoty i (3) cnotę jako pewną dyspozycję. We wszystkich tych znaczeniach cnota wiąże się jakoś z aktem decyzji, ale za każdym razem inaczej. Cnota w znaczeniu wewnętrznego aktu cnoty po prostu utożsamia się z nim; decyzja jest bowiem tym z aktów wewnątrznych, w którym dyspozycja cnoty znajduje swą najbardziej bezpośrednią aktualizacją. Cnota w znaczeniu zewnętrznego aktu cnoty wiąże się z decyzją przez to, że ma w niej swe źródło - zewnętrzne akty cnoty są przecież zawsze czynami wypływającymi z decyzji. Gdy wreszcie chodzi o związek, który łączy decyzję z cnotą w sensie zalety charakteru, dobrej dyspozycji, jest on poniekąd odwrotny: tym razem to decyzja wynika z tak rozumianej cnoty jako jej konieczne następstwo.<br/>(ze Wstępit tłumacza)<br/>