Podkarpacka Historia nr 11-12 (23-24)/2016

Tematem okładkowym są zaginione miejscowości obecnego Podkarpacia. Przypominamy wsie, który na skutek wojennych i powojennych zawirowań zniknęły z map lub radykalnie zmieniły swoje oblicze.

W dziale „wydarzyło się” opisujemy jak Rzeszów, w dramatycznych okolicznych, wszedł w posiadania rodu Lubomirskich. Przypominamy także krwawe wydarzeniach w Bieszczadach w 1932 roku zwane „powstanie leskim” oraz aresztowania i zsyłki żołnierzy Armii Krajowej w 1944 roku. Najnowszy, „pitavalowy” materiał dotyczy zaś głośnego, pozbawionego motywu, zabójstwa w Błędowej Zgłobieńskiej w 1958 roku.

W „Okruchach historii” piszemy o  dowodzącym w pierwszym dniu Powstania Listopadowego szturmem na Belweder Ludwiku Nabielaku, pochodzącym z podrzeszowskiej Stobiernej, tragicznej śmierci w 1961 roku w Krośnie siostry Władysława Gomułki, podejmowanych już pół wieku temu próbach połączenia rzeszowskie Stali i „Resovii” oraz do dziś nie wyjaśnionej zagadce zniknięcia w 1932 roku kasjera przemyskiego banku.

Dużo ciekawych materiałów pojawia się w dziale „Historie zapomniane”. Piszemy o filmach realizowanych w zamku w Baranowie Sandomierskim (m.in. „Czarnych chmurach: i „Barbarze Radziwiłłównie”. Przypominamy sylwetki pięciu, mało znanych w Polsce, a związanych w różny sposób z Podkarpaciem laureatów Nagrody Nobla. Wspominamy początki jasielskiego futbolu. Ciekawa jest historia związana  z kolportażem w dawnym województwie krośnieńskim obrazków z treścią objawienia Matki Boskiej w La Salette, które musiały przejść przez procedurę zaakceptowania ich przez władze komunistyczne. Piszemy także o założeniu 110 lat temu szkoły ludowej w Strażowie, zagadce istnienia w średniowieczu kościoła w Łękach Dukielskich oraz o łemkowskich ikonach i cerkwiach.

W dziale „Sylwetki” kontynuujemy przedstawianie niezwykłej sylwetki dr Kamila Bogackiego, lekarza marszałka Piłsudskiego i kolegi amerykańskiego prezydenta Wilsona. Przypominamy też postacie ekscentrycznego, leżajskiego hrabiego  Wojciecha Miera oraz zamordowanego w obozie w Dachau ks. Marcina Tomaki.

Dział „Przeszłość i teraźniejszość” wypełniają w tym numerze materiały poświęcone batalii o elektryfikację Rzeszowa oraz strzyżowskich związkach wybitnego artysty Wojciecha Weissa. W „Podróżach z Podkarpacką Historią” piszemy o historii pocztówki przedstawiającej Hotel Polski w Dębicy, kościelnych nekropoliach Przemyśla oraz publikujemy nieznane fotografie ziemi sanockiej wykonane przez wybitnego fotografa i krajoznawcę Henryka Poddębskiego.

W dziale „Relacje” przypominamy sądowe epilogi rozruchów antyżydowskich z 1898 roku oraz bożonarodzeniowe zwyczaje z przełomu XIX i XX wieku w Jasielskiem. W dziale „Smaki Galicji” zaś skupiamy się na dawnych, wigilijnych specjałach. Całość jak zawsze uzupełniają stałe rubryki: historyczny przegląd prasy, nowości wydawnicze oraz kalendarium

Spis treści:

Temat numeru

Wsie, których już nie ma                                        -  9

Wydarzyło się

Jak Rzeszów wszedł w posiadanie Lubomirskich - 18

Powstanie leskie                                                     - 22

Aresztowania żołnierzy AK                                    - 30

Pitaval

Śmiertelny strzał bez motywu                                  - 34

Okruchy historii                                                        - 38

Historie zapomniane

Tajemnice „Czarnych chmur” i „Barbary Radziwiłłówny” - 42

Zapomniani, podkarpaccy Nobliści                                      - 50

Początki jasielskiego futbolu                                                 - 54

Święty obraz i komuniści                                                       - 60

Jak powstawała szkoła w Strażowie                                       - 64

Zagadka kościoła w Łękach                                                    - 68

Łemkowskie cerkwie i ikony                                                   - 72

Sylwetki

Dalsze losy doktora Bogackiego                                               -78

Hrabia Wojciech Mier                                                              - 84

Ksiądz Marcin Tomaka                                                             - 88

Przeszłość i teraźniejszość

Początki podkarpackiej energetyki                                           - 92 

Śladami Wojciecha Weissa                                                     - 96

Podróże z Podkarpacką Historią                                              

Hotel Polski w Dębicy                                                            - 102

Przemyskie krypty                                                                   - 104

Nieznane zdjęcia ziemi sanockiej                                            - 108

Relacje

Sądowe finały antyżydowskich rozruchów                              - 118

Boże Narodzenie przed stu laty                                                - 124

Smaki Galicji

Stare zwyczaje wigilijne                                                         - 130

Dawnej kuchni czar                                                                 - 133

Historyczny przegląd prasy                                                      - 134

Nowości wydawnicze                                                               - 136

Kalendarium                                                                               - 138