Okruchy ewolucji

Ciekawość poznawcza jest jednym z istotnych wyróżników gatunku ludzkiego. Po prostu lubimy zadawać pytania i poszukiwać odpowiedzi, a już zwłaszcza interesuje nas historia Homo sapiens czy rozwój życia w ogóle. Książka Okruchy ewolucji. Tajemnice historii naturalnej dostarcza wielu zaskakujących odpowiedzi na różne, czasem nawet pozornie banalne pytania. Po jej lekturze okazuje się, że to właśnie ewolucja i dobór naturalny miały duży wpływ na kształtowanie tego co dziś nazywamy … patriotyzmem chociaż wtedy żaden ludzki przodek nie słyszał jeszcze o żadnej ojczyźnie. Zresztą sam mechanizm powstawania wspólnot i społeczeństw pokazuje wielkie znaczenie interesu tylko własnej grupy. Kolejne kwestie dotyczą uniwersalnych cech ludzkich języków, bez wątpienia wyjątkowych, oraz ich podobieństw i różnic w odniesieniu do systemów porozumiewania się różnych zwierząt. Jak języki spajały więzy łączące ludzi w obrębie grup i jakie stwarzały bariery między nimi? Jakie mechanizmy napędzały naszą ewolucję i czy cokolwiek tę naszą, od innych ewolucji, wyróżniało? Równie zaskakujące ustalenia i hipotezy dotyczą zagadnień związanych z funkcjonowaniem i „wyposażeniem” ludzkiego organizmu. Z jednej strony jest on cudem inżynierskiej pomysłowości, pozwalającym nam działać w niemal wszystkich środowiskach i niszach ekologicznych, z drugiej poraża niejednokrotnie topornością niektórych rozwiązań i absurdalnością wielu mechanizmów. Podczas lektury wielokrotnie zdajemy sobie sprawę, że wiedza wyniesiona ze szkoły opiera się na stereotypach, które należy po prostu odrzucić. Dowiadujemy się dlaczego człowiek – „naga małpa” – zachowała tak bujne owłosienie na głowie czy też, że nasz „sztandarowy narząd szczątkowy” – wyrostek robaczkowy – pełni jednak ważne funkcje. Zaskakujące wydają się również próby wyjaśnienia lepszego posługiwania się przez człowieka jedną ręką niż drugą pomimo symetrii naszych ciał oraz uzasadnienie dlaczego, niemal zawsze, jest to ręka prawa. Niewątpliwie warto też zgłębić rozważania na temat „nieudanej starości”. Odpowiedź na pytania dlaczego żyjemy tak długo i nie możemy liczyć na lekką śmierć pokazuje, że pomimo coraz wyższego poziomu wiedzy o fizjologii człowieka i z zakresu medycyny „ewolucja” raczej nie ma żadnego interesu by sprzyjać naszemu komfortowi starzenia się.