Życie trudne lecz nie nudne

Rozmowy układające się w monumentalną autobiografię świadka wydarzeń XX wieku. Fragment posłowia Andrzeja Friszke: „Wywiad był nagrywany z myślą o publikacji, ale bez planowania kiedy, w jak szczegółowej formie czy w jakim wydawnictwie. Byliśmy skupieni na rejestrowaniu wspomnień, nie zastanawiając się tymczasem nad redakcją, formą itp. Jako pytający miałem świadomość, że profesor opowiada o wydarzeniach wojennych i powojennych z na tyle dużą szczegółowością, iż nie jestem w stanie często nadążyć z pytaniami, gdyż poruszamy się w materii nieprzebadanej i nieznanej. Byłem pod wrażeniem niezwykłej pamięci, zdolności rekonstruowania zdarzeń, sylwetek dziesiątków, a potem setek pojawiających się postaci. Słuchałem więc raczej, niż prowadziłem typowy wywiad. Starałem się nie przerywać zbyt często, by nie wybić rozmówcy z rytmu opowieści, nie przerwać toku pamięci. Rozmawialiśmy według pewnego planu, posuwając się chronologicznie od czasów dzieciństwa i wczesnej młodości w przedwojennej Warszawie, poprzez wspomnienie września, potem opisanie warunków niemieckiej okupacji, straszne doświadczenie Oświęcimia. Dalej były równolegle rozwijające się wątki prac w podziemiu: komórka więzienna Delegatury Rządu, Front Odrodzenia Polski, Biuro Informacji i Propagandy Komendy Głównej AK, Rada Pomocy Żydom. Potem Powstanie Warszawskie, trudny okres popowstaniowy, zderzenie z nową rzeczywistością powojenną. I tak dalej. Poprzez PSL, więzienie, aż do lat sześćdziesiątych. Miałem wrażenie, że powstał zapis będący kopalnią wiedzy i unikalną opowieścią o niezwykłych doświadczeniach. (...) Inicjatywa Wydawnictwa Znak, by rzecz dokończyć i opublikować w całości, jest więc nie tylko cenna dla autora i dla mnie jako interlokutora. Jest ważnym gestem wobec tych wszystkich ludzi i ich dzieł, o których opowiedział Władysław Bartoszewski, by utrwalić o nich pamięć.