Władca i wojownicy. Narracje o wodzach, drużynie i wojnach w najdawniejszej historiografii Polski i Rusi

Średniowieczni dziejopisarze bardzo często i bardzo chętnie opisywali waleczne czyny władców i wojowników. W ich utworach wojna stawała się tematem zideologizowanym oraz łatwo podlegającym mityzacji. Z reguły zadaniem średniowiecznego utworu historiograficznego było wytłumaczenie, że to Bóg dał zwycięstwo jednej ze stron, a drugą skazał na porażkę. Temu nadrzędnemu wyjaśnieniu podporządkowywano szczegóły narracji batalistycznych. Średniowieczni narratorzy, splatając wątki swoich wywodów, nagminnie stosowali się do utartych konwencji i powszechnie znanych schematów opowiadania o triumfach i klęskach, dobrym i złym wojsku oraz wspaniałym albo przegranym monarsze. Przedstawianie wydarzeń i ich bohaterów w sposób typowy zapewniało opowieściom wiarygodność. książka niniejsza jest próbą porównawczej analizy narracji o wojnach, wodzach i wojownikach, zaczerpniętych przede wszystkim z Gesta ducum... Galla Anonima i Powieści minionych lat. Do celów komparatystycznych posłużyły między innymi fragmenty dzieł kronikarzy normańskich (Dudo z Saint Quentin, Wilhelm z Jumieges i inni), Kosmasa z Pragi, Wincentego Kadłubka, Saxona Gramatyka, Pawła Diakona. Poszukiwanie i zestawienie podobnych fabuł pozwala odczytać ich wspólny sens, a co za tym idzie – prowadzi do określenia charakterystycznych cech i poczynań bohaterów-wojowników różnego typu, a także umożliwia dookreślenie literackiego ideału drużyny wielkiego władcy. Paweł Żmudzki (ur. 1970) jest adiunktem w Instytucie Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego. W 1999 roku obronił pracę doktorską – biografię polityczną księcia Leszka Czarnego – opublikowaną rok później pod tytułem Studium podzielonego Królestwa. Książę Leszek Czarny. Obecnie zajmuje się badaniami porównawczymi nad średniowiecznymi narracjami historiograficznymi. Efektem prac nad tym zagadnieniem jest niniejsza książka.