Od naturalizmu do etatyzmu

Druga Rzeczypospolita to okres znaczących osiągnięć polskiej myśli administracyjnej, w tym samorządowej. Ani przedtem, ani póżniej, samorząd terytorialny nie był tak dokładnie analizowany w tak różnych kontekstach, w tym w kontekście myśli europejskiej. Przedmiotem pracy są doktryny dotyczące samorządu terytorialnego II Rzeczypospolitej. Osią rozważań jest stosunek instytucji samorządu terytorialnego do instytucji państwa, z punktu widzenia ówczesnego rozróżnienia naturalistycznej i państwowej teorii samorządu. Rozważania skupiają się przede wszystkim na poszukiwaniu przez autorów Dwudziestolecia koncepcji samorządu, jego istoty, kształtu i roli, przenikania z państwem i wzajemnego stosunku obu instytucji, zagadnienia wyborów i teorii nadzoru. Koncepcje takie zostały w wielu wypadkach zapomniane, tymczasem ówczesne doświadczenia reform samorządu terytorialnego i implikacje ówczesnej doktryny samorządu terytorialnego w Polsce, takie jak władztwo podatkowe, władztwo planistyczne czy też kształt i zakres osobowości publicznoprawnej jednostek samorządu terytorialnego, współcześnie mało dyskutowane przez teoretyków samorządu, mogą mieć istotne znaczenie dla przyszłego kształtu naszego samorządu i myśli samorządowej.